Παρά τον τίτλο του βίντεο, το θέμα που καταλήγει να αναλύει ο Γεράσιμος Τσιαμάλος είναι αν κάποιος που θέλει να ασχοληθεί με το web development, χρειάζεται να σπουδάσει σε μια σχολή πληροφορικής στην Ελλάδα το 2019. Σε όποιον έχει παρακολουθήσει έστω και λίγο αυτό το blog, είναι νομίζω προφανές πως το ντουέτο εκπαίδευσης και επιστήμης των υπολογιστών είναι για εμένα εξαιρετικά ενδιαφέρον. Η απόδειξη άλλωστε είναι πως ενώ το σχετικό ερώτημα έχει συζητηθεί ad nauseam, το τέλος του βίντεο με βρήκε τόσο εξημμένο που με οδήγησε να γράψω μερικές ακόμη λέξεις σ' αυτή την ξεχασμένη γωνιά του διαδικτύου.
Αρχικά, αξίζει να σημειώσω πως συμφωνώ σε πολλά με τον Γεράσιμο. Ισχύει ότι οι ρυθμοί εξέλιξης του πεδίου είναι ιλιγγιώδεις και η συχνότητα εμφάνισης νέων τεχνολογιών μετριέται σε μεγαχέρτζ. Ισχύει ότι το πιο σημαντικό asset μιας σχολής είναι οι καθηγητές της. Ισχύει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δε θα διδαχθούν οι state-of-the-art τεχνολογίες. Τέλος, επειδή η πλειοψηφία των άμεσα ενδιαφερόμενων στην απάντηση της ερώτησης "να σπουδάσεις υπολογιστές σε σχολή ή μόνος σου", είναι παιδιά 18 χρονών, ισχύει σίγουρα πως κανείς δεν μπορεί να επωμισθεί την ευθύνη και να τους πει να παρακολουθήσουν webinars και online courses, αντί να γραφτούν σε μια σχολή. Όχι μόνο γιατί τίθεται το θέμα της σύγκρισης του ειδικού βάρους ενός πτυχίου σε σχέση με ένα portfolio από projects—το οποίο βέβαια μπορεί να αποκτήσει κάποιος και όσο φοιτά στο πανεπιστήμιο—αλλά γιατί η οργάνωση ενός προγράμματος σπουδών δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα και δυσκολεύει ακόμη και αυτούς που έχουν χρόνια παρουσία στην ακαδημαϊκή κοινότητα.
Η επιλογή του σωστού συνόλου μαθημάτων απαιτεί βαθιά γνώση του προς μελέτη αντικειμένου, την οποία προφανώς δεν κατέχει ο ενδιαφερόμενος. Η δε επιτυχής παρακολούθηση τους χωρίς εξωτερικά ορισμένη σειρά, ρυθμό, τελικό στόχο και ανταμοιβή, απαιτεί στρατιωτική πειθαρχία. Το γεγονός πως οι σχολές πληροφορικής προσφέρουν ένα ευρύτερο σύνολο από μαθήματα, οδηγεί τον φοιτητή να έρθει σε επαφή με διαφορετικά πεδία αυτής της επιστήμης. Έτσι μπορεί να ανακαλύψει πως προτιμά να εμβαθύνει σε κάτι διαφορετικό από αυτό που νόμιζε αρχικά. Κάποιος που βρίσκεται στο χείλος της ενηλικίωσης του και νιώθει πως αναγνωρίζει ακριβώς το αντικείμενο με το οποίο θέλει να ασχοληθεί, είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει αν η ευκρίνεια με την οποία βλέπει το στόχο του είναι λόγω της υψηλά ακριβούς όρασής του, ή επειδή φοράει παρωπίδες και αδυνατεί να δει τα πάντα. Ακόμη και ο μαθητής που ασχολήθηκε εξωσχολικά με τον προγραμματισμό, έχει έρθει σε ελάχιστη επαφή με το αντικείμενο που νομίζει πως θέλει να ασκήσει επαγγελματικά. Επίσης, το σύνολο των μαθημάτων που βλέπει ως περιττά επειδή δεν έχουν άμεσο αντίκρισμα στο μελλοντικό του επάγγελμα, βοηθούν στην κατάκτηση του τρόπου σκέψης του επιστήμονα/μηχανικού υπολογιστών, το οποίο είναι και το πιο σημαντικό δίδαγμα που προσφέρει μια σχολή.
Όσον αφορά τις παλιές τεχνολογίες, νομίζω πως πλέον η web κοινότητα έχει καταλάβει πως το bleeding edge δεν αποτελεί πάντα την καλύτερη λύση. Η συχνότητα με την οποία αλλάζουν τα frameworks είναι άλλωστε και το inside joke του χώρου, ενώ άλλες τεχνολογίες, όπως οι σχεσιακές βάσεις δεδομένων, φαίνεται πως δύσκολα θα αντικατασταθούν από νεότερες εναλλακτικές. Άλλα θέματα, όπως τα διάφορα προγραμματιστικά παραδείγματα, οι αλγόριθμοι, οι δομές δεδομένων, και η διαχείριση πόρων ενός λειτουργικού συστήματος είναι σχετικά ανεξάρτητα—loosely coupled θα έλεγε κανείς—από τις συγκεκριμένες γλώσσες και τεχνολογίες. Ωστόσο, αυτά είναι που θα δώσουν τα θεμέλια σε κάποιον που θέλει να σχεδιάσει λογισμικό.
Η επιλογή του πανεπιστημίου να μη διδάσκει τις τελευταίες τεχνολογίες δεν είναι από αδυναμία του—η οποία μπορεί βέβαια να υπάρχει—αλλά από σχεδιασμό. Η ακαδημαϊκή κοινότητα γνωρίζει ότι η γνώση οποιασδήποτε τεχνολογίας δε σημαίνει πολλά πράγματα, αφού σε κάποια χρόνια θα είναι πια απαρχαιωμένη. Γι' αυτό επιλέγει να εστιάσει στην εκπαίδευση κάποιων πιο θεμελιωδών γνώσεων καθώς και στην επιστημονική μέθοδο έρευνας. Ο φοιτητής στο πανεπιστήμιο αποκτά κάτι περισσότερο από το σύνολο των γνώσεων που του προσφέρει το πρόγραμμα σπουδών—το πανεπιστήμιο δεν αποτελεί μια συλλογή από σεμινάρια. Αποκτά θεμέλια, καλύτερη γνώση της επιστήμης του, ακαδημαϊκό τρόπο σκέψης, και ένα σύνολο από εξωτερικά ερεθίσματα τα οποία του δίνουν ολοένα και αυξανόμενη σιγουριά πως η καθαρότητα με την οποία βλέπει τους νέους στόχους του, έρχεται μετά από επαφή του με όλες τις πλευρές της επιστήμης του και απόρριψη αυτών που δεν του ταιριάζουν.